Psikolojik İyilik Hali: Çalışma Saatleri ve İş Talepleri
Günümüzde çalışma saati kavramı teknolojinin de ilerlemesiyle birlikte belirli pozisyonlar için gittikçe bulanıklaşmakta. Konu sadece iş yerinde olup olmamaktan da ziyade iş için ayrılan vaktin tespitine kadar gidebilmekte. Bu konudaki olası belirsizlikler iş-sosyal yaşam dengesi açısından kritik bir unsurken bir yandan da psikososyal bir risk faktörü. Gelin bu konuyu iş sağlığının ve güvenliğinin psikolojisi literatürüyle birlikte ele alalım.
Pek çok araştırma bize, çalışma saatlerinin 70 ve üzeri olduğu durumlarda kişilerin stres belirtilerini, anksiyeteyi ve depresyonu daha yoğun yaşadığını belirtmiştir. Üstelik bu belirtilerin yüksek ücretli olması da bir şey değiştirmemiş. Buna ek olarak işlerin hızlı tempoya sahip olması, son teslim tarihlerinin katı oluşu, yüksek düzeyde sorumluluk istemesi , çalışanın 7/24 ulaşılabilir bir konumda oluşu gibi ortak öğelerin etkileyici rol oynadığı görülmüştür (Hewlett, Luce, 2006).
Uzun çalışma saatlerinin insanların psikolojik refahı üzerindeki etkilerini açıklamak için çeşitli teorik modeller önerilmiştir. Önde gelen bir teori, iş taleplerinin stres (psikolojik gerginlik) üzerindeki etkisini tanımlamak için Robert Karasek (1979) tarafından geliştirilen İş Talepleri-Kontrol modelidir. Bu model bize işin kişiden talep ettikleri ile işin kişi tarafından kontrol edilebilirliği arasındaki ilişkiyi gösterir. Kişi işinde aktif ve kontrol sahibi ise o zaman öğrenme sürecinin başladığını belirten Karasek, başta tam tersi durum olmak üzere diğer varyasyonların stres açısından sorun teşkil edeceğinden bahsetmiştir.
Kaynaklar:
The Wiley Blackwell handbook of the psychology of occupational safety and workplace health / edited by Sharon Clarke, Tahira M. Probst, Frank Guldenmund, and Jonathan Passmore.
Hewlett, S., & Luce, C. (2006). Extreme jobs: The dangerous allure of the 70-hour work week. Harvard Business Review, December, 49–59.
Karasek, R. A. (1979). Job demands, job decision latitude and mental strain: Implications for job redesign. Administrative Science Quarterly, 24(2), 285–308.
Uzman Klinik Psikolog Serdar Doruk Avunduk